To OpenDataCity ιδρύθηκε προς τα τέλη του 2010. Τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο στη Γερμανία δεν υπήρχε σχεδόν τίποτα, που θα μπορούσες να χαρακτηρίσεις ως δημοσιογραφία δεδομένων.

Γιατί το κάναμε αυτό; Πολλές φορές ακούσαμε ανθρώπους που δουλεύουν σε εφημερίδες και ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς να λένε: «Όχι, δεν είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε μια μονάδα αποκλειστικά για δημοσιογραφία δεδομένων στις αίθουσες σύνταξης μας. Αλλά θα ήμασταν ευτυχισμένοι να αναθέσουμε κάτι τέτοιο σε κάποιον άλλο εξωτερικό συνεργάτη».

Απ’ όσο ξέρουμε, είμαστε η μοναδική εταιρεία στη Γερμανία που ειδικεύεται αποκλειστικά στη δημοσιογραφία δεδομένων. Προς το παρόν είμαστε τρία άτομα: Δύο από μας με ένα δημοσιογραφικό υπόβαθρο και ένας με μια βαθειά κατανόηση και γνώση στον προγραμματισμό (κώδικα) και στην οπτικοποίηση. Δουλεύουμε με έναν μικρό αριθμό από ανεξάρτητους (freelance) χάκερς, σχεδιαστές και δημοσιογράφους.

Τους τελευταίους 12 μήνες έχουμε αναλάβει τέσσερα πρότζεκτ δημοσιογραφίας δεδομένων με εφημερίδες και έχουμε προσφέρει εκπαίδευση και συμβουλευτικές υπηρεσίες σε εργαζόμενους ειδησεογραφικών οργανισμών, επιστήμονες και σχολές δημοσιογραφίας. Η πρώτη εφαρμογή που κάναμε ήταν η TAZ, ένα διαδραστικό εργαλείο για τον θόρυβο του αεροδρομίου στη περιοχή γύρω από το νεόδμητο αεροδρόμιο του Βερολίνου. Το επόμενο αξιόλογο πρότζεκτ μας μαζί με την διαδικτυακή έκδοση της Zeit, ήταν μια εφαρμογή που αφορούσε τη διατήρηση δεδομένων της χρήσης του κινητού τηλεφώνου από έναν Γερμανό πολιτικό. Γι’ αυτό το εγχείρημα, κερδίσαμε το βραβείο διαδικτύου Grimme Online Award και ένα Lead Award στη Γερμανία όπως επίσης και το βραβείο διαδικτυακής δημοσιογραφίας (Online Journalism Award) από την Ένωση Διαδικτυακής Δημοσιογραφίας (Online Journalism Association) των Ηνωμένων Πολιτειών. Τη στιγμή που γράφεται το κείμενο, έχουμε αρκετά πρότζεκτ σε φάση παραγωγής, που κυμαίνονται από απλά διαδραστικά infographics μέχρι το σχεδιασμό και την ανάπτυξη ενός είδους, ενδιάμεσου λογισμικού (middleware) για τη δημοσιογραφία δεδομένων.

Φυσικά, το να κερδίζεις βραβεία βοηθά στο να δημιουργείς μια καλή φήμη. Αλλά όταν μιλάμε με τους εκδότες που είναι αρμόδιοι να εγκρίνουν τα projects, το επιχείρημα μας για την επένδυση στη δημοσιογραφία δεδομένων δεν έχει να κάνει με τα κερδισμένα βραβεία. Σχετίζεται καλύτερα με το να «τραβάς» την προσοχή για μια μεγαλύτερη χρονική περίοδο, με έναν βιώσιμο τρόπο. Με άλλα λόγια, το να δημιουργείς πράγματα με γνώμονα τον μακροπρόθεσμο αντίκτυπο τους και όχι με τη σέσουλα, τα οποία και συχνά ξεχνιούνται μετά από μερικές μέρες.

Ακολουθούν τρία επιχειρήματα, τα οποία έχουμε χρησιμοποιήσει προκειμένου να ενθαρρύνουμε τους εκδότες να αναλάβουν μακροπρόθεσμα πρότζεκτ:

Η δουλειά μας δεν διαφέρει και πολύ από άλλους σύγχρονους μιντιακούς οργανισμούς: παροχή εφαρμογών ή υπηρεσιών σε ειδησεογραφικά μαγαζιά. Αλλά ίσως διαφέρουμε στο ότι θεωρούμε τους εαυτούς μας πρωτίστως και πάνω απ’ όλα δημοσιογράφους. Από την δική μας οπτική, τα προϊόντα που παράγουμε αποτελούν άρθρα η ιστορίες, αν και αυτά παρέχονται όχι με λέξεις, εικόνες, ήχο ή βίντεο αλλά με κώδικα. Όταν μιλάμε για τη δημοσιογραφία δεδομένων, πρέπει να μιλήσουμε για θέματα όπως η τεχνολογία, το λογισμικό, οι συσκευές και πώς να πούμε μια ιστορία με όλα αυτά.

Για να δώσουμε ένα παράδειγμα, μόλις ολοκληρώσαμε μια εφαρμογή που «τραβάει» σε πραγματικό χρόνο δεδομένα μέσω ενός λογισμικού - scraper από τον δικτυακό τόπο των Γερμανικών σιδηροδρομικών γραμμών, επιτρέποντας μας έτσι να αναπτύσσουμε για την εφημερίδα Süddeutsche Zeitung, μια διαδραστική παρακολούθηση των τραίνων, που απεικονίζει τις καθυστερήσεις συρμών μεγάλων αποστάσεων σε πραγματικό χρόνο. Τα δεδομένα της εφαρμογής ενημερώνονται κάθε λεπτό κατά προσέγγιση και παρέχουμε επίσης γι’ αυτό και μια διασύνδεση προγραμματισμού εφαρμογών (API). Ξεκινήσαμε να το κάνουμε αυτό αρκετούς μήνες πριν και έχουμε συγκεντρώσει ως τώρα ένα τεράστιο σύνολο από δεδομένα που μεγαλώνει κάθε ώρα. Ως τώρα, ισοδυναμεί με εκατοντάδες χιλιάδες σειρές από δεδομένα. Το πρότζεκτ επιτρέπει στον χρήστη να εξερευνήσει τα real time δεδομένα και να ερευνήσει το αρχείο παλαιότερων μηνών. Στο τέλος, η ιστορία που εξιστορούμε θα καθοριστεί σημαντικά από τη ξεχωριστή δραστηριότητα των χρηστών.

Στη παραδοσιακή δημοσιογραφία, εξαιτίας του γραμμικού χαρακτήρα των έντυπων ή ηλεκτρονικών μέσων, πρέπει να σκεφτούμε για μια αρχή, για ένα τέλος, τη συνέχιση της υπόθεσης-ιστορίας καθώς επίσης την έκταση και οπτική γωνία της δουλειάς μας. Με την δημοσιογραφία δεδομένων τα πράγματα είναι διαφορετικά. Υπάρχει μια αφετηρία πάλι, ναι. Οι άνθρωποι έρχονται στον δικτυακό τόπο και παίρνουν μια πρώτη εντύπωση της διασύνδεσης-διεπαφής. Αλλά μετά, είναι μόνοι τους. Ίσως μείνουν για ένα λεπτό, ίσως για μισή ώρα.

Η δουλειά μας ως δημοσιογράφοι δεδομένων είναι να παρέχουμε το πλαίσιο ή το περιβάλλον για αυτή την απόφαση. Όπως επίσης για την κωδικοποίηση και τη διαχείριση δεδομένων, πρέπει να σκεφτούμε έξυπνους τρόπους για να σχεδιάσουμε τις εμπειρίες μας. Η Εμπειρία του Χρήστη – User Experience (UX) προέρχεται κυρίως από το Γραφικό Περιβάλλον Εργασίας – (Graphical User Interface) (GUI). Στο τέλος, αυτό είναι το σημείο που θα δημιουργήσει ή θα σταματήσει ένα σχέδιο. Θα μπορούσατε να έχετε τον καλύτερο κώδικα δουλεύοντας στο υπόβαθρο και να διαχειρίζεστε ένα εκπληκτικό σύνολο δεδομένων. Ωστόσο, κανένας δεν θα ενδιαφερθεί αν το αποτέλεσμα στη επιφάνεια εργασίας δε λειτουργήσει.

Υπάρχουν πολλά ακόμα που πρέπει να μάθουμε σχετικά με αυτό, ώστε να μπορούμε έπειτα να πειραματιστούμε. Ευτυχώς ωστόσο υπάρχει η βιομηχανία παιχνιδιών, η οποία καινοτομεί με σεβασμό στις ψηφιακές αφηγήσεις, στα οικοσυστήματα και στα γραφικά περιβάλλοντα, για αρκετές δεκαετίες τώρα. Έτσι, όταν αναπτύσσουμε δημοσιογραφικές εφαρμογές με χρήση δεδομένων, θα πρέπει να παρακολουθούμε προσεκτικά πώς λειτουργεί ο σχεδιασμός παιχνιδιών και πώς περιγράφονται οι ιστορίες στα παιχνίδια. Γιατί συνηθισμένα παιχνίδια, όπως το Tetris, είναι τόσο διασκεδαστικά; Και τι είναι αυτό που κάνει δημοφιλή τα παιχνίδια εικονικών κόσμων;

Πιστεύουμε ότι η δημοσιογραφία με τη χρήση δεδομένων θα εξελιχθεί. Σε μερικά χρόνια, η ροή εργασίας με χρήση δεδομένων στη δημοσιογραφία θα ενσωματωθεί στα ειδησεογραφικά γραφεία, καθώς θα είναι απαραίτητο οι ειδησεογραφικές ιστοσελίδες να εξελιχθούν. Ο αριθμός των δεδομένων που θα είναι δημόσια (με ανοικτή πρόσβαση) συνεχώς θα αυξάνεται. Ωστόσο, νέες τεχνολογίες θα συνεχίζουν, ευτυχώς, να μας επιτρέπουν να βρίσκουμε νέους τρόπους εξιστόρησης ιστοριών. Κάποιες από αυτές τις ιστορίες θα είναι καθοδηγούμενες από τα δεδομένα, με συνέπεια πολλές εφαρμογές και υπηρεσίες να έχουν ένα δημοσιογραφικό χαρακτήρα. Η ερώτηση που έχει ενδιαφέρον εδώ είναι ποια στρατηγική θα αναπτύξουν τα ειδησεογραφικά γραφεία για να προωθήσουν αυτή τη διαδικασία. Θα δημιουργήσουν ομάδες δημοσιογράφων που διαχειρίζονται δεδομένα να ενσωματώσουν αυτή τη στρατηγική μέσα στα γραφεία τους; Θα δημιουργήσουν R&D τμήματα, όπως περίπου στις υπόλοιπες εταιρίες; Μήπως κάποια κομμάτια δουλειάς θα ανατεθούν σε εξωτερικούς συνεργάτες; Βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή και μόνο ο χρόνος θα μας πει.

— Lorenz Matzat, OpenDataCity