The Data Journalism Handbook 1.0
Loading

Επιχειρηματικά Μοντέλα Δημοσιογραφίας Δεδομένων

Ανάμεσα σε όλα, που σχετίζονται με το συμφέρον και την ελπίδα για μια δημοσιογραφία προσανατολισμένη στα δεδομένα, υπάρχει το ερώτημα που ενδιαφέρει πολύ τους ειδησεογραφικούς οργανισμούς: ποια είναι τα επιχειρηματικά μοντέλα;

Αν και πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στο να κάνουμε προβλέψεις, μια ματιά στην πρόσφατη ιστορία και την τρέχουσα κατάσταση της βιομηχανίας των μέσων ενημέρωσης, μπορεί να μας δώσει μια εικόνα. Σήμερα υπάρχουν πολλοί νέοι ειδησεογραφικοί οργανισμοί που είναι κερδισμένοι, εφαρμόζοντας νέες προσεγγίσεις.

Όροι όπως «δημοσιογραφία δεδομένων» (data journalism) και «επιστήμη δεδομένων» μπορεί να ακούγονται ότι περιγράφουν κάτι καινούριο, αλλά αυτό δεν είναι απόλυτα αληθές. Αντίθετα, αυτές οι ετικέτες είναι απλά τρόποι για να χαρακτηριστεί μια αλλαγή που έχει ενδυναμωθεί εδώ και δεκαετίες.

Πολλοί δημοσιογράφοι φαίνεται να αγνοούν το μέγεθος των εσόδων που έχει ήδη δημιουργηθεί από τη συλλογή δεδομένων, τις αναλύσεις και την οπτικοποίηση. Αυτή είναι η επιχείρηση διύλισης πληροφοριών. Είναι όλο και πιο δυνατό, με εργαλεία δεδομένων και τεχνολογίες, να επιλυθούν εξαιρετικά πολύπλοκα ζητήματα, όπως είναι αυτό του διεθνούς χρηματοοικονομικού τομέα, του χρέους, της δημογραφίας, της εκπαίδευση και ούτω καθεξής. Ο όρος «επιχειρηματική ευφυΐα» (business intelligence) περιγράφει μια ποικιλία από έννοιες της Τεχνολογίας Πληροφοριών (Information Technology, IT) με στόχο να παρέχει μια σαφή εικόνα για το τι συμβαίνει στις εμπορικές εταιρίες. Οι μεγάλες και κερδοφόρες εταιρίες της εποχής μας, συμπεριλαμβανομένων των McDonalds, Zara και H&M, βασίζονται σε συνεχή δεδομένα παρακολούθησης του κέρδους. Και αυτό λειτουργεί πολύ καλά σε αυτές τις εταιρείες.

Αυτό που αλλάζει τώρα είναι ότι τα εργαλεία που αναπτύχθηκαν για αυτό το χώρο διατίθενται πλέον και για άλλους τομείς, συμπεριλαμβανομένων και των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Υπάρχουν πλέον δημοσιογράφοι που το έχουν καταλάβει αυτό. Για παράδειγμα, η εταιρία «Tableau» η οποία προσφέρει μια σειρά από εργαλεία απεικόνισης. Επίσης, το κίνημα «Big Data», όπου οι εταιρίες τεχνολογίας χρησιμοποιούν πακέτα λογισμικού (συνήθως ανοιχτού κώδικα), για να αναζητούν μέσα από πληθώρα δεδομένων και να εξάγουν γνώση σε δευτερόλεπτα.

Οι τεχνολογίες αυτές μπορούν πλέον να εφαρμοστούν στη δημοσιογραφία. Ομάδες στην εφημερίδα «Guardian» και στη «The New York Times», προσπαθούν συνεχώς να ανακαλύψουν αυτό τον αναδυόμενο τομέα. Ως αποτέλεσμα, έχει αυτό που συνήθως βλέπουμε σήμερα να είναι μόνο η αρχή του παγόβουνου.

Αλλά πώς αυτό δημιουργεί κέρδος για τη δημοσιογραφία; Η μεγάλη, παγκόσμια αγορά που ανοίγει σήμερα σχετίζεται με τη μετατροπή των διαθέσιμων δεδομένων στο κοινό, σε κάτι που θα μπορούμε να επεξεργαστούμε: δημιουργώντας δεδομένα ορατά και προσιτά στον άνθρωπο. Θέλουμε να είμαστε σε θέση να συσχετίσουμε τα μεγάλα νούμερα που ακούμε κάθε μέρα στις ειδήσεις-τι σημαίνουν τα εκατομμύρια και δισεκατομμύρια για τον καθένα από εμάς.

Υπάρχει ένας αριθμός πολύ κερδοφόρων δημοσιογραφικών επιχειρήσεων που βασίζονται στα δεδομένα, οι οποίες εφαρμόζουν απλά αυτή την αρχή πολύ νωρίτερα από άλλες εταιρίες. Οι συγκεκριμένες απολαμβάνουν υγιείς ρυθμούς ανάπτυξης και μερικές φορές εντυπωσιακά κέρδη. Ένα παράδειγμα είναι η Bloomberg. Η εταιρία λειτουργεί περίπου με 300.000 τερματικά και παρέχει οικονομικά δεδομένα στους χρήστες της. Εάν ανήκετε σε μια οικονομική εταιρία, αυτό είναι ένα δυνατό εργαλείο. Κάθε τερματικό αποτελείται από ένα έγχρωμο κωδικοποιημένο πληκτρολόγιο με πάνω από 30.000 επιλογές για να αναζητήσετε, να συγκρίνετε, να αναλύσετε και να μπορέσετε να αποφασίσετε τι θα κάνετε στη συνέχεια. Αυτή η κύρια δραστηριότητα επιφέρει περίπου 6,3 δισεκατομμύρια δολάρια (US) το χρόνο-τουλάχιστον όπως εκτιμήθηκε την περίοδο του 2008 από τους «The New York Times». Ως αποτέλεσμα, η «Bloomberg» προσλαμβάνει δημοσιογράφους αριστερούς, δεξιούς και κεντρώους, οι οποίοι έπειτα αγοράζουν τη σεβαστή, ωστόσο ζημιογόνα εφημερίδα «Business Week», και ούτω καθεξής.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο δημοσιογραφικός όμιλος από τον Καναδά, γνωστός σήμερα ως «Thomson Reuters». Ξεκίνησαν με μία εφημερίδα, αγόρασαν μια σειρά από γνωστούς τίτλους στο Ηνωμένο Βασίλειο και έπειτα αποφάσισαν, πριν από δύο δεκαετίες, να εγκαταλείψουν την εφημερίδα. Αντίθετα, έχουν αναπτυχθεί βάσει των υπηρεσιών πληροφορίας, με στόχο να παρέχουν μια βαθύτερη προοπτική στους πελάτες, σε διάφορες βιομηχανίες. Εάν αναρωτιέστε για το πώς μπορεί να κάνει κάποιος χρήματα με εξειδικευμένες πληροφορίες, η συμβουλή μου θα ήταν απλά να διαβάσετε την ιστορία της εταιρίας στην Wikipedia.

Και δείτε το Economist. Το περιοδικό έχει δημιουργήσει ένα εξαιρετικά ισχυρό εμπορικό σήμα από τη μεριά των μέσων. Την ίδια στιγμή, το «Economist Intelligence Unit» λειτουργεί περισσότερο ως εταιρία συμβούλων, παρουσιάζοντας τις σχετικές τάσεις και προβλέψεις για σχεδόν οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο. Απασχολούν εκατοντάδες δημοσιογράφων και ισχυρίζονται ότι εξυπηρετούν περίπου 1,5 εκατομμύρια πελάτες σε όλο τον κόσμο.

Και υπάρχουν πολλές εξειδικευμένες υπηρεσίες προσανατολισμένες στα δεδομένα, οι οποίες θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως πηγή έμπνευσης: το «eMarketer» στις ΗΠΑ, παρέχει συγκρίσεις, διαγράμματα και συμβουλές, για όποιον ασχολείται με το διαδικτυακό μάρκετινγκ. Επίσης, το «Stiftung Warentest» στη Γερμανία, ένα ίδρυμα που εξετάζει την ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών. Η «Statista», πάλι από τη Γερμανία, μια νεοσύστατη εταιρία που βοηθάει στην οπτικοποίηση διαθέσιμων πληροφοριών, δημόσια.

Σε όλο τον κόσμο, υπάρχει αυτή τη στιγμή ένα κύμα νεοσύστατων εταιριών σε αυτό τον τομέα, που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα αυτών των πεδίων. Για παράδειγμα, η Timetric, η οποία έχει ως στόχο την «εκ νέου ανακάλυψη της επιχειρηματικής έρευνας» και οι «OpenCorporates», «Kasabi», «Infochimps» και «Data Market». Πολλές από αυτές είναι αναμφισβήτητα πειράματα, ωστόσο σε σύνολο μπορούν να ληφθούν ως μια σημαντική ένδειξη αλλαγής.

Έπειτα, υπάρχουν τα δημόσια μέσα ενημέρωσης, τα οποία όσον αφορά την προσανατολισμένη σε δεδομένα δημοσιογραφία, δεν δείχνουν καμία ένδειξη ανάπτυξης. Στη Γερμανία, 7,2 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο επενδύονται σε αυτό τον τομέα. Η δημοσιογραφία είναι ένα ειδικό προϊόν: αν γίνεται με σωστό τρόπο, δεν αφορά μόνο το κέρδος, αλλά εξυπηρετεί ένα σημαντικό ρόλο για την κοινωνία. Από τη στιγμή που γίνεται σαφές ότι η δημοσιογραφία δεδομένων μπορεί να προσφέρει περισσότερα και με πιο αξιόπιστα στοιχεία, πιο εύκολα, κάποια χρήματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για νέες θέσεις εργασίας στις αίθουσες σύνταξης.

Με τη δημοσιογραφία δεδομένων, το θέμα δεν είναι μόνο να είσαι στην κορυφή, αλλά το να είσαι μια έμπιστη πηγή πληροφόρησης. Σε αυτό τον πολυκάναλο κόσμο, η προσήλωση μπορεί να επιτευχθεί πολύ εύκολα, αλλά η εμπιστοσύνη είναι ολοένα και πιο σπάνια. Οι δημοσιογράφοι δεδομένων μπορούν να συνεισφέρουν στη συλλογή, σύνθεση και παρουσίαση ποικίλων και συχνά δύσκολων πηγών πληροφόρησης με τέτοιο τρόπο που συχνά να αποδίδουν στο κοινό τους πραγματικές γνώσεις για πολύπλοκα ζητήματα. Κάτι τέτοιο είναι προτιμότερο, από την ανακύκλωση δελτίων τύπου και επαναδιατύπωσης θεμάτων, που ακούστηκαν κάπου αλλού, οι δημοσιογράφοι δεδομένων μπορούν να δώσουν στους αναγνώστες μια σαφή, κατανοητή και κατά προτίμηση προσαρμόσιμη προοπτική με διαδραστικά γραφικά και άμεση πρόσβαση στις πρωτογενείς πηγές. Καθόλου ασήμαντο, αλλά είναι σίγουρα πολύτιμο.

Έτσι λοιπόν, ποια είναι η καλύτερη προσέγγιση για τους επίδοξους δημοσιογράφους δεδομένων, ώστε να εξερευνήσουν αυτό το πεδίο και να πείσουν τους ανώτερους τους να υποστηρίξουν καινοτόμα σχέδια;

Ως πρώτο βήμα, οι δημοσιογράφοι θα πρέπει να αναζητήσουν άμεσα ευκαιρίες που βρίσκονται δίπλα τους: εύκολοι στόχοι (low-hanging fruit). Για παράδειγμα, μπορεί ήδη να έχετε συλλογές από δομημένα κείμενα και δεδομένα τα οποία θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η βάση δεδομένων ανθρωποκτονιών των «Los Angeles Times». Εδώ, τα δεδομένα και οι απεικονίσεις είναι ο πυρήνας, χωρίς δεύτερη σκέψη. Οι συντάκτες συγκεντρώνουν όλα τα εγκλήματα που βρίσκουν και τότε γράφουν τα άρθρα χρησιμοποιώντας τη βάση. Με την πάροδο του χρόνου, τέτοιες συλλογές γίνονται όλο και καλύτερες, πιο εμπεριστατωμένες και πιο πολύτιμες.

Αυτό ίσως δε θα λειτουργήσει με την πρώτη φορά. Μια ελπιδοφόρα ένδειξη εδώ είναι ότι η «Texas Tribune» και η «ProPublica», οι οποίες είναι (post-print) εκδοτικές εταιρίες, ανέφεραν ότι με τη χρηματοδότηση σε δικούς τους μη κερδοσκοπικούς δημοσιογραφικούς οργανισμούς υπερέβησαν τους στόχους τους, πολύ νωρίτερα από ότι είχαν προγραμματίσει.

Το να είσαι προοδευτικός στα θέματα των δεδομένων-είτε έχοντας γενικό ενδιαφέρον είτε ως ένας ειδικός που επικεντρώνεται σε μία πτυχή, π.χ. δεδομένα τροφικής αλυσίδας, παρέχει μια πολύτιμη προοπτική για τους ανθρώπους που πιστεύουν στη δημοσιογραφία. Όπως δήλωσε πρόσφατα ένας γνωστός εκδότης στη Γερμανία σε μια συνέντευξη, «Υπάρχει μία νέα ομάδα που αυτοαποκαλούνται δημοσιογράφοι δεδομένων. Και δεν είναι πρόθυμοι να εργαστούν πλέον για ψίχουλα».

Mirko Lorenz, Deutsche Welle